Class-7th, Chapter-5, Short Que-Ans

 

ਯੋਗਾ (5)

ਦੋ ਅੰਕ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ 

Two Marks Que-Ans

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਯੋਗ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਵਿਭਿੰਨ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਯੋਗ ਦੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਿਓ । 

ਉੱਤਰ - ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਪੰਤਜਲੀ ਅਨੁਸਾਰ - ਮਨ ਦੀਆਂ ਵਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟ੍ਰੋਲ ਕਰਨਾ ਹੀ ਯੋਗ ਹੈ । ਡਾ . ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਅਨੁਸਾਰ - ਯੋਗ ਉਹ ਮਾਰਗ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਅੰਧਕਾਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵੱਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । 

ਸ੍ਰੀਰਾਮ ਚਰਣ ਅਨੁਸਾਰ - ਯੋਗ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਤਣ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ , ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਚੈਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਯੋਗ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ ? ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਲਿਖੋ । 

ਉੱਤਰ - ਕਿਉਂਕਿ ਯੋਗ ਦਾ ਆਰੰਭ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ੀ ਮੁਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਮਝਦੇ ਹਨ । ਉਹਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਯੋਗ ਕੇਵਲ ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਹੀ ਹੈ । ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਬਿਲਕੁਲ ਗ਼ਲਤ ਹੈ । ਯੋਗ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਦਾ ਅਨੁਯਾਈ ਅਪਨਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਯੋਗ ਤਾਂ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰੀਰਿਕ ਕਸਰਤ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਕਿਸੇ ਧਰਮ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ । 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਯੋਗ ਕੇਵਲ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਲਈ ਹੈ । ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਲਿਖੋ । 

ਉੱਤਰ - ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਨਾ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਯੋਗ ਕੇਵਲ ਪੁਰਸ਼ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਇਸਤਰੀਆਂ ਲਈ ਨਹੀਂ । ਇਸ ਗੱਲ ਵਿੱਚ ਸੱਚਾਈ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਯੋਗ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਨਿਯਮ ਹਨ । ਯੋਗ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ ਜਿੰਨਾਂ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਲਈ । ਲਿਖੋ । 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਯੋਗ ਕੇਵਲ ਸਨਿਆਸੀਆਂ ਲਈ ਹੈ । ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਲਿਖੋ 

ਉੱਤਰ - ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ੀ ਮੁਨੀ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਯੋਗ ਆਸਣ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਇਸ ਲਈ ਅੱਜ ਵੀ ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਘਰ ਛੱਡਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਿਸਥੀ ਲਈ ਯੋਗ ਦਾ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਜੋ ਕਿ ਗਲਤ ਹੈ । ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਯੋਗ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5 , ਆਸਣ ( Asanas ) ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਆਸਣ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਯੋਗ ਹਨ ? 

ਉੱਤਰ - ਆਸਣ - ਆਸਣ ਇਕ ਪੁਰਾਣਾ ਯੋਗਿਕ ਅਭਿਆਸ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ , ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਾਧੀ ਦਰਆਸਾਰ ਬਣਦਾ ਹੈ।ਆਸਣ ਦਾ ਅਰਥ ਬੈਠਣ ਦੀ ਕਲਾ ਹੈ । ਰਿਸ਼ੀ ਪਤੰਜ਼ਲੀ ਅਨੁਸਾਰ ਆਸਣ ਦਾ ਅਰਥ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਹੈ । ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਬੈਠ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਆਸਣ ਭਿਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ

 ( 1 ) ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਆਸਣ 

( 2 ) ਧਿਆਨ ( ਸਾਧਨਾ ) ਲਈ ਆਸਣ 

( ੩ ) ਆਰਾਮ ਲਈ ਆਸਣ । 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6 . ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਆਸਣ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿਓ । 

ਉੱਤਰ - ਜਿਹੜੇ ਆਸਣ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਆਸਣ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਆਸਣ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ , ਲਚਕੀਲਾ , ਫੁਰਤੀਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਦੇ ਹਨ । ਉਦਾਹਰਨ - ਚੱਕਰ ਆਸਣ , ਹਲਾਸਨ ਅਤੇ ਭੁਝੰਗ ਆਸਣ | 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਧਿਆਨ ਸਾਧਨਾ ) ਲਈ ਆਸਣਾਂ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਉਦਾਹਰਨਾ ਦਿਓ । 

ਉੱਤਰ - ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਆਸਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਧਿਆਨ ਜਾਂ ਸਮਾਧੀ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਜਾ ਸਾਧਨਾ ਲਈ ਆਸਣ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਆਸਣ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬੈਠ ਕੇ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।ਇਹਨਾਂ ਆਸਣਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਇਕਾਗਰਤਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਨ - ਪਦਮਾਸਣ ਅਤੇ ਬਜਰਾਸ਼ਨ । 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਅਰਾਮ ਲਈ ਆਸਣਾਂ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਓ ? 

ਉੱਤਰ - ਆਰਾਮ ਲਈ ਆਸਣ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਦੇਣ ਜਾਂ ਥਕਾਵਟ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਆਸਣ ਲੇਟ ਕੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਆਸਣਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਦੇਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਆਸਣ ਸਰੀਰਿਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਥਕਾਵਟ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤਰੋਤਾਜ਼ਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ । ਉਦਾਹਰਨ - ਸਵਾਆਸਣ ਅਤੇ ਮਕਰਾਸਨ 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9. ਆਸਣ ਸੰਬੰਧੀ ਕੋਈ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦਸੋ ? 

ਉੱਤਰ -1 ) ਆਸਣ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਜਗਾ ਸਾਫ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।ਸਵੇਰ ਸਮੇਂ ਆਸਣ ਕਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । 

 2 ) ਆਸਾਨ ਖਾਲੀ ਪੇਟ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਭੋਜਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10. “ ਯੋਗ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਇਲਾਜ ਦੀ ਵਿਧੀ ਹੈ ( Yoga is only a method of treatment ) ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਦੱਸੋ । 

ਉੱਤਰ - ਯੋਗ ਨਾਲ ਕਈ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਸੰਭਵ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਯੋਗ ਕੇਵਲ ਇਕ ਇਲਾਜ ਦੀ ਵਿਧੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਉਹਨਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੋਗ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਬਿਕਲਕੁਲ ਗ਼ਲਤ ਹੈ ।

ENGLISH MEDIUM

Yoga (5)

Two Marks Que-Ans

Question 1. What is meant by yoga? Give the definitions of yoga given by different scholars.

Answer: According to Maharishi Patanjali, it is only possible to stop or control the uses of the mind. Dr. According to Radha Krishna - Yoga is the path that leads a person from darkness to light.

According to Sri Ram Charan - Yoga gives health to the body, peace of mind and peace to the soul.

 Question 2. Does yoga belong to a particular religion? Write down your thoughts on this concept.

A. Because yoga was introduced by sages and sages in ancient India, most people consider it to be related to Hinduism. According to him, yoga is only for Hindus. This assumption is completely wrong. Yoga can be adopted by followers of any religion because yoga is a form of physical exercise that has nothing to do with any religion.

Question 3. Yoga is for men only. Write down your thoughts on this concept.

Answer - Some people think that to do yoga one has to follow strict rules so only men can do yoga. This is not for women. It is not true that there are strict rules for yoga. Yoga is just as beneficial for women as it is for men. Write

Question 4. Yoga is for ascetics only. Write your thoughts on this concept

A. In ancient times, sages and munis lived in the forests and did yoga asanas. So even today some people have the notion that one has to leave home to do yoga and yoga has nothing to do with history which is wrong. The truth is that yoga can be done at home.

Question 5, What is meant by Asanas? What types of asanas are suitable?

Answer - Asan - Asan is an old yogic practice which makes Pranayama, Dhyana and Samadhi Daryasar. Asan means the art of sitting. According to Rishi Patanjali, Asan means the position of a person. In which he can easily sit for maximum time. There are different types of asanas

 (1) Asanas that strengthen the body

(2) Asanas for meditation

(2) Asanas for rest.

Question 6. What is meant by a body strengthening posture? Give examples.

A. Asanas that are done to strengthen the body are called asanas that strengthen. These asanas make the body strong, flexible, agile and strong. Examples - Chakra Asan, Halasan and Bhujhang Asan

Q7. What is the meaning of Asanas for Dhyana Sadhna? Give an example.

Answer - The asanas that are used for meditation or meditation are called asanas for meditation or sadhana. In these asanas the body is kept in a position in which one can concentrate by sitting for a long time. With the help of these asanas mental concentration is increased and intelligence is sharpened. Examples - Padmasana and Bajrashana.

Q8. What is meant by asanas for rest? Give an example?

A. Relaxing asanas are done to relax the body or relieve fatigue. These asanas are done lying down. The main purpose of these asanas is to relax the body. These asanas keep the body fresh by relieving physical and mental fatigue. Examples - Swasana and Makrasana

Question 9. Explain someone's principles regarding asanas?

Answer-1) The place for doing asanas should be clean and quiet. It is considered best to do asanas in the morning.

 2) Easy on an empty stomach or four hours after a meal.

Question 10. “Yoga is just a method of treatment. Tell us your thoughts on this concept.

A. Yoga can cure many diseases. So many people have the idea that yoga is just a method of treatment and only for people who are suffering from some or the other disease but this idea is completely wrong.