Class-9th Chapter 2, Long Que-Ans

 

ਪੰਜ ਅੰਕਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 

Five Marks Each 

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਪੂਰਵਕ ਲਿਖੋ ? ( ਅਭਿਆਸ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1)

Write in detail the importance of sports and Games . 

ਉੱਤਰ - ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਬੱਚਾ ਆਪਣਾ ਬਚਪਨ ਸਿਰਫ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦਾ ਹੋਇਆ ਗੁਜ਼ਾਰਦਾ ਹੈ । ਖੇਡਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਹ ਮਨ ਨੂੰ ਸੁੰਨਤਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਆਦਿ ਕਾਲ ਤੋਂ ਖੇਡਾਂ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ , ਜੋਸ਼ , ਤਾਕਤ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਅਤੇ ਮਨ ਪ੍ਰਚਾਵੇ ਲਈ ਖੇਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ । ਪੁਰਾਤਨ ਉਲੰਪਿਕ ਵਿਚ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਤਾ ਸੀ । ਉਹਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ , ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਅਤੇ ਸਮਰੱਥਾ ਪੂਰਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਖੇਡਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਨ । ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਉਹ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਮਾਣ ਦਿੰਦੇ ਸਨ । ਇਸੇ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਦੂਸਰੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਰੇਸ਼ਟਤਾ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ । ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਲਈ ਅਨੇਕ ਗੁਣ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ । 

                                                            ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਲਈ ਗੁਣ

 1. ਖੇਡਾਂ ਆਪਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦੇ ਮੌਕੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ - ਖਿਡਾਰੀ ਅੰਦਰ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ ਇਸ ਦਾ ਪਤਾ ਬਿਨਾਂ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਖੇਡਾਂ ਰਾਹੀਂ ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਪਈ ਕਾਰਜਕੁਸ਼ਲਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਟਾਵਾ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿਚ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਖੇਡਾਂ ਹੀ ਹਨ ਜੋ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਆਮ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖਿਡਾਰੀ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਕਰਕੇ ਖਿਡਾਰੀ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਵਿਚ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

 2. ਖੇਡਾਂ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਆਗਿਆਕਾਰੀ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ - ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਕੋਚ ਦੀ ਆਗਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿਚ ਹੈ , ਡਰੀ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਖੇਡ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਖੇਡ ਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਆਪਣੇ ਕਪਤਾਨ ਅਤੇ ਸੀਨੀਅਰ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਿਡਾਰੀ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ ਦੁਆਰਾ 26 ਵੱਡਿਆਂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਮੰਨਣ ਦੇ ਗੁਣ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

 3 , ਖੇਡਾਂ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਸਮਾਜੀਕਰਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ - ਖੇਡਾਂ ਨਾਲ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ , ਮਿਲਣਸਾਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਵਾਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਸ ਦਾ ਆਚਰਨ ਦੂਸਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਵਿਅਕਤਿਤਵ ਵਿਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਬਣਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ।

 4. ਖੇਡਾਂ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਵੀ ਹਨ - ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਣ ਨਾਲ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਖੇਡ ਵੇਖਣ ਵਾਲੇ ਦਰਸ਼ਕ ਖਿਡਾਰੀ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਅਨੰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਕੁਝ ਖੇਡਾਂ ਤਾਂ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਭਰਪੂਰ ਮਨੋਰੰਜਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਹਰਕਤੀ ਕਹਾਣੀਆਂ , ਲੋਕ ਨਾਚ ਆਦਿ ॥ 

5. ਖੇਡਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਪਸੀ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਦੀ ਰੁਚੀ ਵੱਧਦੀ ਹੈ - ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹਰ ਵੱਡੇ - ਛੋਟੇ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਆਖਾ ਮੰਨਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੂਸਰਿਆਂ ਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਠੋਸਦਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਰਾਹੀਂ ਮੈਚ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਾਂਝੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਗੁਣ ਕਾਰਨ ਉਹ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਲਈ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਸਾਧਨ ਬਣਦਾ ਹੈ । 

6. ਖੇਡਾਂ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਕੌਮੀ ਏਕਤਾ ਭਰਦੀਆਂ ਹਨ - ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਭਿੰਨ - ਭੇਦ , ਵਰਗ , ਧਰਮ ਅਤੇ ਜਾਤ ਦੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਾਂਤ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਖੇਡ ਵਿਚ ਪਹਿਲ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ । ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਗਰੀਬ ਅਮੀਰ ਦੀ ਨਹੀਂ , ਖਿਡਾਰੀ ਦੀ ਖੇਡ ਕਲਾ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਵੱਖ - ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ , ਬੋਲੀਆਂ , ਕੌਮੀਅਤਾਂ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ ਇਕ ਟੀਮ ਵਿਚ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਖਾਂਦੇ ਪੀਦੇ , ਖੇਡਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੇ ਮੌਕੇ ਵੱਧਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੌਮੀ ਏਕਤਾ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

7. ਖਿਡਾਰੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਜਦੂਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ - ਖਿਡਾਰੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿਚ ਹਿਸਾ ਲੈਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਪਿਆਰ , ਮਿੱਤਰਤਾ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਖਿਡਾਰੀ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ , ਮਿਲਵਰਤਣ ਅਤੇ ਮਿੱਤਰਤਾ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਵਿਸ਼ਵ ਅਮਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

 8. ਖੇਡਾਂ ਸਰੀਰਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ -ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲਈ ਕਰੜੇ ਅਭਿਆਸ ਦੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ । ਅਭਿਆਸ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨਰੋਆ , ਤੰਦਰੁਸਤ ਅਤੇ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਜ਼ਰੂਰਤ ਬਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਕਟਾਣੂਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । 

9. ਖੇਡਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ - ਖੇਡਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਦਸ਼ਾ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਚ ਗਮੀ ਖੁਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਸ ਦਾ ਮਨ ਉਤੇਜਨਾ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।

 10. ਵਿਹਲੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਯੋਗ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਸਹੀ ਸਾਧਨ - ਖੇਡਾਂ ਵਿਹਲੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਯੋਗ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਸਾਧਨ ਹੈ । ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਵਿਹਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ , ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭੈੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸੁਖਾਵੀਂ ਬਣਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ । 

11. ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ - ਖੇਡਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਆਤਮ - ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਗੁਣ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਸ ਗੁਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਕਈ ਵਾਰ ਮੌਕੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਦ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਦੂਸਰੀ ਟੀਮ ਤੋਂ ਹਾਰ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਤਾਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਹ ਟੀਮ ਧੀਰਜ ਅਤੇ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਨਾ ਖੇਡੇ ਤਾਂ ਉਹ ਹਾਰਨ ਦੇ ਰਸਤੇ ਤੇ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਇਹ ਗੁਣ ਖੇਡ ਦੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਿੰਨਾ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ । ਇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਨਾਲ ਆਤਮ - ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਅਸੀਂ ਜੀਵਨ ਦਾ ਕੋਈ ਕੰਮ ਸਫ਼ਲਤਾ - ਪੂਰਵਕ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਅਤੇ ਇਹ ਗੁਣ ਅਸੀਂ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । 

12. ਆਦਰਸ਼ ਖੇਡ ਦੀ ਭਾਵਨਾ - ਖੇਡਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਆਦਰਸ਼ ਖੇਡ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਉਹ ਖੇਡ ਨੂੰ ਖੇਡ ਲਈ ਖੇਡਦਾ ਹੈ , ਹਾਰ - ਜਿੱਤ ਲਈ ਨਹੀਂ । ਉਹ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਆਦਰਸ਼ ਖੇਡ ਫਾਊਲ ਖੇਡ ਕੇ ਜਾਂ ਹੇਰਾ ਫੇਰੀ ਨਾਲ ਜਿੱਤਣਾ ਬੁਰਾ ਹੀ ਨਹੀਂ , ਸਗੋਂ ਪਾਪ ਸਮਝਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਭਾਵਨਾ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

13. ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ -ਖੇਡਾਂ ਮਨੁੱਖ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਹਰੇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਵਿਰੋਧੀ ਖਿਡਾਰੀ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਖੇਡਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਇਹ ਭਾਵਨਾ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਸਦਾ ਉੱਨਤੀ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਫੇਰ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਡੱਟ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਨਾਲ ਉਹ ਨਿਰੰਤਰ ਅੱਗੇ ਵੱਧਦੇ ਹਨ । 

14. ਅਗਵਾਈ - ਖੇਡਾਂ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਦਾ ਗੁਣ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕਪਤਾਨ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਵੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਕਲਾ ਸਿੱਖ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਦੋਸ਼ ਲਈ ਇਕ ਚੰਗਾ ਨੇਤਾ ਵਰਦਾਨ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਇਕ ਬੁਰਾ ਜਾਂ ਅਯੋਗ ਨੇਤਾ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਬੇੜਾ ਹੀ ਗਰਕ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਤਿਹਾਸ ਗਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨਪ੍ਰਿਅ , ਆਤਮ - ਸੰਜਮੀ , ਆਤਮ ਤਿਆਗੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਮਰ ਮਿਟਣ ਵਾਲੇ ਸੈਨਿਕ ਅਤੇ ਜਰਨੈਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਹਨ । ਇਸੇ ਲਈ ਤਾਂ ਡਿਊਕ ਆਫ ਵਿਲਿੰਗਟਨ ( Duke of Wellington ) ਨੇ ਵਾਟਰਲੂ ਦੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਮਹਾਨ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਮਗਰੋਂ ਕਿਹਾ ਸੀ , “ ਵਾਟਰਲੂ ਦਾ ਯੁੱਧ ਏਟਨ ਅਤੇ ਹੈਰੇ ਦੇ ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤਿਆ ਗਿਆ " The battle of waterloo was won at the playgrounds of Eton and Harrow . " 

15. ਚਰਿੱਤਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ - ਚਰਿੱਤਰਵਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਫਸਦਾ । ਕਈ ਵਾਰ ਦੇਖਣ ਵਿਚ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਟੀਮ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਦੁਆਰਾ ਦੂਜੀ ਟੀਮ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪੈਸਿਆਂ ਦਾ ਲਾਲਚ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਚੰਗਾ ਖਿਡਾਰੀ ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਇਸ ਮਾਇਆਜਾਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਫਸਦਾ । ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਖਿਡਾਰੀ ਭੁੱਲ ਕਰ ਬੈਠਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਟੀਮ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਆਪਣੀ ਭੁੱਲ ਤੇ ਪਛਤਾਉਂਦਾ ਹੈ , ਪਰ ਉਸ ਦਾ ਪਛਤਾਵਾ ਉਸ ਦਾ ਡਿਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸਨਮਾਨ ਵਾਪਿਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਖਿਡਾਰੀ ਸਾਫ਼ - ਸੁਥਰਾ ਖੇਡਦਿਆਂ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਜਿੱਤ ਲਈ ਉਹ ਗਲਤ ਢੰਗ ਅਪਣਾਉਣਾ ਅਣਉਚਿੱਤ ਸਮਝਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੇਡਾਂ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਚਰਿੱਤਰ ਵਾਲੇ ਅਨੇਕ ਗੁਣ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । 

                    ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਇਹ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਖੇਡਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਚ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ , ਸਹਿਯੋਗ , ਭਾਈਚਾਰਾ , ਅਗਵਾਈ , ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਆਦਿ ਅਨੇਕ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ।

2 ਪ੍ਰਸ਼ਨ - ਸਪੋਰਟਸਮੈਨਸ਼ਿਪ ਕੀ ਹੈ ? ਇਕ ਚੰਗੇ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਦੇ ਗੁਣ ਲਿਖੋ । ( ਅਭਿਆਸ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2 ) 

Q. What is Sportsmanship ? Mention the qualities of a sportsman . 

                                                                                         ਜਾਂ 

ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਹੋ ? ਜੇਕਰ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਹਿਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੋਗੇ ? ਕੀ ਇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਚੰਗਾ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ? ਕਿਵੇਂ ?( P.S.Ed. B. 1980 ) 

Are you a player ? If so , mention those qualities which you would like to acquire . Can a player be a good citizen ? How ?

 ਉੱਤਰ - ਸਪੋਰਟਸਮੈਨਸ਼ਿਪ ( Sportsmanship ) ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਅਤੇ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨਸ਼ਿਪ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ ਹਨ , ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ । ਇਹ ਅੰਗੇਰਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਹਨ । ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਖਿਡਾਰੀ ਅਤੇ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨਸ਼ਿਪ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਖਿਡਾਰੀਪਣ । ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਹੇਰ ਫੋਰ ਦੇ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । 

        ਸਪਰੋਟਸਮੈਨਸ਼ਿਪ ਤੋਂ ਭਾਵ ਇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦੀ ਉਸ ਭਾਵਨਾ ( Spirit ) ਤੋਂ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਡ ਵਿਚ ਆਰੰਭ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤ ਤਕ ਸਾਫ਼ - ਸੁਥਰੀ ਖੇਡ ਖੇਡਣ ਲਈ ਮ੍ਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਸਪੋਰਟਸਮੈਨਸ਼ਿਪ ਹਰੇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਵਿਚ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਘਾਟ ਵਿਚ ਖੇਡ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਲੜਾਈ ਦਾ ਅਖਾੜਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨਸ਼ਿਪ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਇਕ ਟਹਿਣੀ ਨਾਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ , ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ , ਸਹਿਯੋਗ , ਤਿਆਗ ਅਤੇ ਆਤਮ - ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਇਸ ਟਹਿਣੀ ਤੇ ਖਿੜੇ ਹੋਏ ਸੁੰਦਰ ਫੁੱਲ ਹਨ ।

         ਇਕ ਚੰਗੇ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਦੇ ਗੁਣ ( Qualities of a good Sportsman- ਮੈਂ ਵੀ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦਾ ਖਿਡਾਰੀ ਹਾਂ । ਮੇਰੀ ਦਿਲੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਬਣ ਸਕਾਂ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨਸ਼ਿਪ ਕੁੱਟ - ਕੁੱਟ ਕੇ ਭਰੀ ਹੋਵੇ । ਮੈਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਗੁਣ ਹਿਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਕ ਸੱਚੇ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਵਿਚ ਇਹ ਸਾਰੇ ਗੁਣ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਗੁਣ ਜੋ ਮੈਂ ਹਿਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਜਾਂ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ 

1 , ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ( Tolerance ) -- ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਗੁਣ ਹੈ , ਜਿਸ ਦਾ ਹਰੇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਵਿਚ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਖੇਡ ਕਈ ਕਰਵਟਾਂ ਬਦਲ ਲੈਂਦੀ ਹੈ । ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਤਾਂ ਜਿੱਤ ਦੀ ਦੇਵੀ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਹਾਰ ਲਈ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇਂਦੀ ਹੈ , ਪਰ ਦੂਜੇ ਪਲ ਹੀ ਉਹ ਅੱਖੋਂ ਉਹਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜਿੱਤ ਦੀ ਇਕ ਝਲਕ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਸੰਨਤਾ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਾਰ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਤੋਂ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਆ ਘੇਰਦੀ ਹੈ ।ਪਰ ਸਪਰਟਸਮੈਨ ਉਹੀ ਹੈ ਜੋ ਜਿੱਤ ਅਤੇ ਹਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਸਮਾਨ ਸਮਝੇ । ਹਾਰ ਹੋਣ ਦੀ ਦਸ਼ਾ ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਹਾਰ ਨੂੰ ਧੀਰਜ ਅਤੇ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੇ । ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਹਾਰ ਅਤੇ ਜਿੱਤ ਜਾਂ ਜਿੱਤ ਅਤੇ ਹਾਰ ਖੇਡ ਦੇ ਦੋ ਪਹਿਲੂ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਦਾ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੁਣ ਹੈ । 

2. ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ( Discipline ) - ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਦਾ ਇਕ ਦੂਜਾ ਗੁਣ ਹੈ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ॥ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੈ । ਇਹ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਉੱਨਤੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ । ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਸਾਡਾ ਭਾਵ ਹੈ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਾ । ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਉਸੇ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਖੇਡ ਦੇ ਸਾਰੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਚੰਗੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਹੈ । 

3. ਜਿੱਤ ਜਾਂ ਹਾਰ ਨੂੰ ਸਮਾਨ ਮਹੱਤਵ ( Equal Importance to Victory or Defeat ਵਾਸਤਵ ਵਿਚ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਉਹ ਹੈ , ਜੋ ਜਿੱਤ ਜਾਂ ਹਾਰ ਨੂੰ ਸਮਾਨ ਮਹੱਤਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇ । ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਤ ਜਾਂ ਹਾਰ ਖੇਡ ਦੇ ਦੋ ਪੱਖ ਹਨ । ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਉਸੇ ਟੀਮ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿਚ ਜਿੱਤ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਵ - ਉੱਤਮ ਖੇਡ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਚੰਗੇ ਖੇਡ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਜੇਤੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਪਾਗਲ ਹੋ ਕੇ ਵਿਰੋਧੀ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਨਹੀਂ ਉਡਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਜੇਕਰ ਉਸ ਦੀ ਟੀਮ ਹਾਰ ਦਾ ਮੂੰਹ ਦੇਖਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੂੰਹ ਲਟਕਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ । ਉਸ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਅਤੇ ਹਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਸਮਾਨ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । 

4. ਸਹਿਯੋਗ ( Co - operation ) - ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਸਹਿਯੋਗ ਹੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਚੱਕੀ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲੀਆਂ ਆਪਸ ਵਿਚ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾ ਦੇਣ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਅਸੀਂ ਭੋਜਨ ਦੀ ਹੀ ਵੀ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਨਾ ਪਾ ਸਕੀਏ ਤੇ ਭੁੱਖੇ ਹੀ ਮਰ ਜਾਈਏ । ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਕਿ ਇਕੱਲਾ ਚਨਾ ਭਾੜ ਨਹੀਂ ਭੁੱਕ ਸਕਦਾ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੋਈ ਇਕੱਲਾ ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਨਹੀਂ ਦਿਵਾ ਸਕਦਾ : ਮ ਦੀ ਜਿੱਤ ਲਈ ਸਾਰੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ । ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਹੀ ਲੈ ਲਓ | ਜੇਕਰ ਇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦੂਜੇ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਤੀਜੇ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਗੋਦ ਪਾਸ ਨਾ ਕਰੇ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਜੀਵਨ ਭਰ ਹੀ ਉਹ ਟੀਮ ਆਪਣੀ ਵਿਰੋਧੀ ਟੀਮ ਵਿਰੁੱਧ ਗੋਲ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ । ਇਸ ਲਈ ਸਪੋਰਟਮੈਨ ਵਿਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਭਾਵਨਾ ਟੀਮ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਮੁੱਨ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ । 

5.ਤਿਆਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ( Spirit of Sacrifice ) -- ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਵਿਚ ਤਿਆਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵੀ ਹੋਣੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਖਿਡਾਰੀ ਵਿਚ ਤਿਆਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਨਿੱਜੀ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਟੀਮ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹੱਤਤਾ ਦੇਵੇਗਾ । ਜੇਕਰ ਉਹ ਨਿੱਜੀ ਹਿੱਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ ਖੇਡੇਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਟੀਮ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਜਿੱਤ ਨਹੀਂ ਦੁਆ ਸਕੇਗਾ । ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਜੇਕਰ ਉਸ ਵਿਚ ਤਿਆਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਿਜੀ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਟੀਮ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ' ਤੇ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਜਿਤਾਉਣ ਲਈ ਜੀ ਜਾਨ ਨਾਲ ਯਤਨ ਕਰੇਗਾ । ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਛਾਤੀ ਮਾਣ ਨਾਲ ਫੁੱਲੀ ਨਹੀਂ ਸਮਾਵੇਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਦੀ ਜਿੱਤ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਦੀ ਝਲਕ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗੀ । ਇਸ ਲਈ ਤਿਆਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਖਿਡਾਰੀ ਹੀ ਅਸਲ ਵਿਚ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਹੈ । ਅਜਿਹੇ ਖਿਡਾਰੀ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਟੀਮ , ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ , ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਾਂਤ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਂ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦੀ ਆਸ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । 

6. ਆਦੇਸ਼ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਆਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ( Command and Obedience ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਵਿਚ ਆਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਅਤੇ ਆਦੇਸ਼ ਪਾਲਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾਵੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਦੇਖਣ ਵਿਚ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਖਿਡਾਰੀ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਠੀਕ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਕੈਪਟਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ । ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਹਰ ਸੰਭਵ ਵਿਰੋਧਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਇਕ ਸਪੋਰਟਮੈਨ ਨੂੰ ਭਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ । ਇਕ ਚੰਗਾ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਕਪਤਾਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਠੀਕ ਨਾ ਹੋਣ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਪਤਾਨ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਭੁੱਲ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਿਮਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ।ਕਪਤਾਨ ਵੀ ਆਪਣੀ ਭੁੱਲ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਆਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸੋਚ - ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਉਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਆਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਜੋ ਗਲਤ ਜਾਂ ਅਣਉਚਿਤ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਟੀਮ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇ ।

7. ਭਾਈਚਾਰਾ ( Brotherhood ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਗੁਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ । ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਈਸ਼ਵਰ ਦੀ ਸੰਤਾਨ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਤੇ ਉਹ ਭਰਾ - ਭਰਾ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਜਾਤ - ਪਾਤ , ਧਰਮ , ਰੰਗ , ਸਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਇਕ ਪਾਸੇ ਰੱਖ ਕੇ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਇਕ ਸਮਾਨ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ । 

8. ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕ ( Time Sense- ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਸਮੇਂ ਸਬੰਧੀ ਪੂਰਨ ਰੂਪ ਵਿਚ ਜਾਗਰੂਕ ਰਹੇ । ਉਹ ਖੇਡ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਦਿਆਂ ਇਕ ਇਕ ਪਲ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਪਲ ਵੀ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਅਵਸਰ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਲਾਭ ਉਠਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਇਕ - ਇਕ ਸੈਕਿੰਡ ਆਪਣੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਤਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।ਮਾੜੀ ਜਿਹੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਹਾਰ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਹਾਰ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।

9. ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ( Spirit of Competition ) - ਇਕ ਚੰਗੇ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ । ਵਿਚ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਅਸਲ ਵਿਚ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ।ਇਸੇ ਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ ਇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਤ ਦੇਣ ਲਈ ਪੂਰਾ ਜ਼ੋਰ ਲਗਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ , ਪਰ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਇਕ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੁਕਾਬਲਾ ਸਾਫ਼ - ਸੁਥਰਾ ਹੋਵੇ । ਇਹ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਈਰਖਾ ਅਤੇ ਵੈਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

 10. ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ( Responsibility- ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਭਾਉਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦਾ । ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਤੋਂ ਜ਼ਰਾ ਵੀ ਮੂੰਹ ਮੋੜਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਹਾਰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਜ਼ਰ ਵਿਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਖੇਡ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤ ਤਕ ਭਾਗ ਲੈਂਦਾ ਹੈ । 

11. ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ( Self - confidence ) ਆਤਮ - ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵੀ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਦਾ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੁਣ ਹੈ । ਕਿਸੇ ਨੇ ਠੀਕ ਹੀ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਆਤਮ - ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਪਹਾੜਾਂ ਤੇ ਵੀ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ( Self - confidence can conquer mountains . ) ਇਤਿਹਾਸ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਦੇ ਆਤਮ - ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅੱਗੇ ਮਹਾਨ ਐਲਪਸ ਪਰਬਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਟਿਕ ਸਕਿਆ । ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦਾ ਰਾਹ ਦੇਣਾ ਪਿਆ । ਇਸ ਲਈ ਜੇਕਰ ਖਿਡਾਰੀ ਵਿਚ ਆਤਮ - ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਸਰਵ - ਉੱਤਮ ਖੇਡ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਟੀਮ , ਸਕੂਲ , ਪਾਤ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4 -ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਸਪੋਰਟਸਮੈਨ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਰਾਜਦੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਕਿਵੇਂ ? ( ਅਭਿਆਸ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3 ) 

 A Good sportsman is an Ambassador of his country . How ? 

ਉੱਤਰ - ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਰਾਜਦੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਖਿਡਾਰੀ ਆਮ ਤੌਰ ' ਤੇ ਨਿਰਛਲ ਅਤੇ ਨਿਰਵੈਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਖੇਡਾਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਿਆਰ , ਮਿਲਵਰਤਣ , ਭਰਤਾ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਖਿਡਾਰੀ ਹੀ ਇਕ ਤੋਂ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ ਤੱਕ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵੱਖ - ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਅਨੇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਇਕ ਮੰਚ ਉੱਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਹਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਖੇਡੀ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਨਾਲ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ , ਬੋਲੀ , ਰਹਿਣ - ਸਹਿਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ , ਸਮਾਜਿਕ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ ਦੀ ਤਹਿਜ਼ੀਬ ਵੀ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ । ਚੰਗੇ ਤੌਰ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਨਕਲ ਦੂਸਰੇ ਖਿਡਾਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਪਛੜੇ ਹੋਏ ਦੋਸ਼ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ ' ਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਸ ਪਰਤਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ , ਜੋ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

        ਖੇਡਾਂ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਲੜਾਈਆਂ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ।ਇਹ ਆਪਸੀ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਮਿੱਤਰਤਾ ਦੇ ਬੜਾਵੇ ਲਈ ਖੇਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਹਰ ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਦਾ ਸੁਨੇਹ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਮਿੱਤਰਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦਾ ਹੈ ।

         ਅੱਜ ਦੁਨੀਆਂ ਬਰੂਦ ਦੇ ਢੇਰ ਉੱਤੇ ਬੈਠੀ ਹੈ । ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਦਾ ਆਪਸੀ ਵਿਰੋਧ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਖੇਡਾਂ ਹੀ ਹਨ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਈਚਾਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ । ਵਿਰੋਧੀ ਦੇਸ਼ ਇਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਦੁਸ਼ਮਣ ਮਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਦੀਆਂ ਦੇਰ ਤੋਂ ਉਲਝੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੇਡਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਮਿੱਤਰਤਾ ਦੁਆਰਾ ਖੁੱਲ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਨਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦਾ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼੍ਰੀਆ ਖਿਡਾਰੀ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

         ਅੱਜ ਤੱਕ ਕੋਈ ਵੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਨਹੀਂ ਜਿੱਤ ਸਕਿਆ । ਪਿਆਰ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦਾ ਲੋਹਾ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਮੰਨਦੀ ਹੈ । ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤਣ ਲਈ ਪਿਆਰ - ਮੁਹੱਬਤ , ਮਿਲਵਰਤਣ , ਭਰਾਤਰੀ ਭਾਵ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਚੰਗੇ ਖਿਡਾਰੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਾਰੇ ਗੁਣ ਖੇਡਾਂ ਰਾਹੀਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਜੋ ਖਿਡਾਰੀ ਇਕ ਤੋਂ ਦੂਸਰੇ ਤੱਕ ਇਹਨਾਂ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਗੁਣਾਂ ਕਰਕੇ ਅੱਜ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵੱਖ - ਵੱਖ ਦੇਸ਼ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਆ ਰਹੇ ਹਨ । ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਭੇਜੇ ਜਾਂਦੇ , ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਇਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੂਸਰੇ ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਵੀ ਭੇਜਦਾ ਹੈ । ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਸ ਪਰਤਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।

            ਪੁਰਾਤਨ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਨੀਂਹ ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ ਰਾਹੀਂ ਯੂਨਾਨ ਦੇ ਸਿਟੀ ਸਟੇਟਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਆਪਸੀ ਲੜਾਈਆਂ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਮਹੌਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ । ਇਹਨਾਂ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਐਲਿਸ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਈਫੀਟਸ ਦੁਆਰਾ ਜਿਸ ਮੰਤਵ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖ ਕੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ , ਉਸ ਵਿੱਚ ਯੂਨਾਨ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਭਰਪੂਰ ਸਫ਼ਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ । ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਾਰਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮ - ਪਿਆਰ , ਮਿੱਤਰਤਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਪਵਿਤਰਤਾ ਵਾਲਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਉਲੰਪੀਆ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਹਾਨ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਅੱਜ ਉਹਉਲੰਪਿਕਖੇਡਾਂ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਵੀਨ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੂਤ ਬਣ ਕੇ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਜਿਸ ਤੋਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੁਰਾਤਨ ਖੇਡਾਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਯੂਨਾਨ ਨੂੰ ਏਕਤਾ ਦੇ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਪਰੋ ਦਿੱਤਾ ਸੀ , ਇਹਨਾਂ ਨਵੀਨ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਨੇ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਏਕਤਾ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਹੈ

          ਇਹ ਦਾਆਵੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਆਪਸੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀਆਂ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ । ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਦੂਤ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਣ ਲਈ ਭੇਜਣਾ ਹੋਵੇਗਾ । ਖਿਡਾਰੀ ਚੰਗੇ ਰਾਜਦੂਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਸਿਰਫ਼ ਮਿੱਤਰਤਾ , ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4 - ਖੇਡ ਸਬੰਧੀ ਵੱਖ - ਵੱਖ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।

 Q. Give the different view points regarding sports .

ਉੱਤਰ - ਖੇਡਾਂ ਆਧੁਨਿਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਟੁੱਟ ਅੰਗ ਹਨ । ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜਨਮ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋਇਆ । ਦੌੜਣਾ , ਉੱਛਲਣਾ , ਭੱਦਣਾ , ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਸੁੱਟਣਾ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਮੌਲਿਕ ਇੱਛਾਵਾਂ ਹਨ । ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਕੰਮਕਾਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਲ - ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਮੌਲਿਕ ਇੱਛਾਵਾਂ ਜਾਂ ਮੂਲ ਕੁਸ਼ਲਤਾਵਾਂ ਦੇ ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ ਵਿਚ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ । ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਕੁਸ਼ਲਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਇਨਾਂ ਨੂੰ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ । ਨੇਜ਼ਾ ਸੁੱਟਣਾ , ਕੁਸ਼ਤੀ ਲੜਣਾ , ਘੁੜ ਦੌੜ ਆਦਿ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਖੇਡਾਂ ਸਨ | ਸਮੇਂ ਦੀ ਗਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਆਉਂਦਾ ਗਿਆ । ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਡਾਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਹੀ ਵਿਕਸਿਤ ਰੂਪ ਹਨ । ਅੱਜ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਖੇਡਾਂ ਸਬੰਧੀ ਨਿਯਮ ਬਣ ਗਏ ਹਨ , ਜੋ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ।ਖੇਡਾਂ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਮਹਾਨ ਅੰਗ ਬਣ ਗਈਆਂ ਹਨ । ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਖੇਡ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝਦਾ ਹੈ , ਪਰ ਕਿਊਂ ? ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਤਰ ਜਾਣਨ ਲਈ ਖੇਡ ਸਬੰਧੀ ਵੱਖ - ਵੱਖ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ ।

         ਖੇਡ ਸਬੰਧੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ( View points regarding sports ) - ਖੇਡ ਸਬੰਧੀ ਅਨੇਕਾਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਹਨ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ :

 1. ਕੁਦਰਤੀ ਇੱਛਾ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ( Satisfaction of Natural Urge ) - ਦੌੜਣਾ , ਕੁੱਦਣਾ , ਉੱਛਲਣਾ , ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਦੂਰ ਸੁੱਟਣਾ ਆਦਿ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਕੁਦਰਤੀ ਇੱਛਾਵਾਂ ਜਾਂ ਮੂਲ ਕੁਸ਼ਲਤਾਵਾਂ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈ ਕੇ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਇਹਨਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਕਰ ਕੇ ਫਲਦਾ - ਫੁੱਲਦਾ ਹੈ ।

 2. ਵਾਧੂ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ( Use of surplus Physical Power ) ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸਰੀਰਕ ਮੌਕਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਦਿਨ ਭਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਮਗਰੋਂ ਉਸ ਵਿਚ ਕੁਝ ਲੜ ਮਰੀ ਖਰੀ ਉੱਤੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਫਾਲਤੂ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਉਚਿੱਤ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਹੋ ਹੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਸਰੀਰਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਰੋਕ ਪੈਂਦੀ ਹੈ । ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਨਾਲ ਇਸ ਫ਼ਾਲਤੂ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਠੀਕ ਵਰਤੋਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ ਤੇ ਤਾਜ਼ਗੀ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

 3. ਸੰਵੇਗਾਂ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਲਈ ( For the Discharge of Emotions- ਆਧੁਨਿਕ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਨੇਕਾਂ ਉਲਝਣਾਂ ਦੀ ਗੁੱਥੀ ਜਿਹਾ ਹੈ । ਕੋਈ ਕੰਮ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਉਲਝਣ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਮਨੁੱਖ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਇਹਨਾਂ ਉਲਝਣਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਨਿਪਟਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਦਿਨ ਦਾ ਕੰਮ ਤਾਂ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਪਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀਆਂ ਉਲਝਣਾਂ ਸਮਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ । ਕੁੱਝ ਸੰਵੇਗ ਅਤੇ ਉਲਝਣਾਂ ਉਸ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਅਸ਼ਾਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚੋਂ ਸੰਵੇਗਾਂ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਕੁਝ ਰਾਹਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ । 

4. ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ( For Recreation ) - ਸਵੇਰੇ ਕੰਮ , ਸ਼ਾਮੀ ਕੰਮ , ਬਸ ਕੰਮ ਹੀ ਕੰਮ ਆਧੁਨਿਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਉਕਤਾਹਟ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਇਸ ਥਕਾਵਟ ਤੇ ਉਕਤਾਹਟ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇਕ ਹੱਲ ਉਸ ਨੂੰ ਮਨੋਰੰਜਨ ਸਬੰਧੀ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਉਕਤਾਹਟ ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। 5. ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਮਾਣ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ( To raise the Prestige of the Country ਅੱਜ ਰੂਸ , ਅਮਰੀਕਾ , ਜਾਪਾਨ ਆਦਿ ਮਹਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਕੇਵਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਜਾਂ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਪ੍ਰਤੀ ਕਾਰਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ , ਸਗੋਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਤੀ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੈ । ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਇਹਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤਾ ਨਾਂ ਕਮਾਇਆ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਵਾਸੀ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਖੇਡ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਨਾਂ ਹੋਵੇ।ਇਸ ਲਈ ਕੁੱਝ ਵਿਚਾਰਕਾਂ ਦਾ ਮੱਤ ਹੈ ਕਿ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗ ਲੈ ਕੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮਾਣ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

 6. ਸਰਵਅੰਗੀ ਵਿਕਾਸ ( All - round Development ) - ਇਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸਰਵਅੰਗੀ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਸ ਵਿਚ ਸਚੇਤ ਬੁੱਧੀ , ਅਗਵਾਈ , ਆਤਮ - ਟਾਵਾ , ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ , ਭਾਈਚਾਰਾ ਆਦਿ ਅਨੇਕਾਂ ਗੁਣ ਵਿਕਸਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । 

        ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਿਆਂ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ( Compulsory ) ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਗਿਆਰਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੇ ਹਿਊਮੈਨੀਟੀਜ਼ ਅਤੇ ਕਾਮਰਸ ( Humanities and Commerce ) ਗਰੁੱਪਾਂ ਲਈ ਇੱਛਕ ( Optional ) ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਹੀ ਬਸ ਨਹੀਂ , ਸਗੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿਚ ਇੱਛੁਕ ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ ।

ENGLISH MEDIUM

Five Marks Each 

 Question 1. Write in detail about the merits of sports? (Exercise Question 1)

Write in detail the importance of sports and Games . 

A. The relationship between sports and a person is related to the beginning of his life. The child spends his childhood just enjoying games. Sports heal a person's body but at the same time they also circumcise the mind. From time immemorial, sports have been played for good health, vigor, strength and entertainment. The Games were very important in the ancient Olympics. According to him, sports were very important for making tasks healthy, intelligent and full of potential. The players were highly respected by those people. That is why they established their superiority among the other nations of the world. Sports have many qualities and significance for our lives. 

                                                            Attributes to the life of sports

 1. Games provide opportunities for self-expression - how much potential a player has cannot be determined without competition. Through sports, the athlete demonstrates his inner performance in the competition. These are the games that make a player special from ordinary. Competitions make the player popular among the spectators.

 2. Sports make the player obedient - the player works hard according to his coach's permission. Competes, respects the orders of fear. Prefers to play according to the rules of the game. Respects his captain and senior players. In this way the player acquires the qualities of obeying the orders of 26 greats through sports.

 3, Sports socialize the player - Sports make the player tolerant, sociable and compassionate. His conduct becomes appreciative of others. It also enhances a person's personality and makes him popular. He makes his place in the society.

 4. Sports are also a means of entertainment - playing sports entertains the player. Spectators enjoy the game even more than the players. There are some games which are full of entertainment like action stories, folk dances etc. 

5. Sports increase the interest in mutual discussion - the person participating in the games obeys every big and small player. He does not force his views on others but builds a common ideology during the match through discussion. Due to this quality he becomes a means of victory for his team. 

6. Sports instill national unity in the players - the players are selected without any distinction, class, religion and caste. No state is given priority in any particular sport. In the playground, it is not the poor who get rich, it is the player's art that matters. Players of different religions, languages, nationalities eat, drink and play together in a team. In this way their chances of understanding each other increase which in turn enhances national unity.

7. Athletes are ambassadors of the country - Athletes go to participate in international competitions. They carry with them the message of love and friendship of their countrymen to the players of other countries as well. Players bring a message of cooperation, collaboration and friendship from other countries to the country and its people. World peace can be strengthened through sports and athletes.

 8. Sports provide physical fitness - it takes a lot of practice to participate in sports. Exercise makes the body fit, healthy and functional. Increases the body's ability to fight disease germs. 

9. Sports create mental balance - Sports improve a person's mental state. The person's ability to endure sorrow and happiness increases. His mind is spared from excitement.

 10. The right way to make the most of your free time - Sports is the best way to make the best use of your free time. The person who participates in sports builds health in his spare time, entertains and avoids bad habits. In this way he makes his life easier. 

11. Self-confidence - The quality of self- confidence is developed in a person through sports . On the field of play, a player often has the opportunity to use this quality, such as when his own team is losing to another team in the game, if the team does not play with patience and confidence. Comes on the path of defeat. In this way, this quality of a player can be seen from the defeat of the game, how much self-confidence he has inside. Participating in sports every day strengthens the self-confidence of a player. Without self-confidence we cannot do any work of life successfully and these qualities we get from the playground. 

12. The spirit of ideal sport - Sports create a sense of ideal sport in a person. He plays the game for the game, not to win or lose. He thinks that winning the ideal game by playing foul or manipulating it is not only bad, but sinful. This feeling comes.

13. Sense of Competition - Sports create a sense of competition in a person. Every player tries to play better than his opponent. This sense of competition always leads the player to progress. They compete first in sports and then in life with others. This keeps them moving forward. 

14. Leadership - Sports develop the quality of leadership in a person. A captain who leads in sports also learns the art of leadership in life. A good leader is a blessing in disguise. On the contrary, a bad or incompetent leader sinks the country's fleet. History has shown that playgrounds have provided us with very disciplined, self-restrained, self-sacrificing soldiers and generals who die for the country. That is why the Duke of Wellington, after defeating Napoleon the Great at the Battle of Waterloo, said, "The battle of Waterloo was won at the playground of Eton and Harry." and Harrow. " 

15. Development of Character - A person of character is highly respected. He does not fall into any kind of greed. It has been observed many times that in order to win a game, the manager of one team gives money to the players of the other team. A good player does not fall into this trap even by forgetting. If a player forgets and is sold into the hands of the opposing team, he falls in the eyes of his teammates and spectators. He regrets his mistake, but his remorse cannot restore his lost honor. In addition, a good player tries his best to win the game by playing clean. He considers it inappropriate to use the wrong method to win. In this way sports develop many qualities of character in the players. 

                    In a nutshell we can say that sports develops many qualities like tolerance, cooperation, community, leadership, discipline etc. in a person. In this way they give him special help in becoming a good citizen.

Question 2 - What is sportsmanship? Write down the qualities of a good sportsman. (Exercise Question 2) 

Q. What is Sportsmanship? Mention the qualities of a sportsman. 

                                                                                         Or 

Are you a player If so, what are the qualities you would like to have? Can a player become a good citizen? How so (PSEd. B. 1980) 

Are you a player? If so, mention those qualities which you would like to acquire. Can a player be a good citizen? How?

 Answer - Sportsmanship Both sportsman and sportsmanship are words that have special significance in the world of sports. These are English words. Sportsman means player and sportsmanship means sportsmanship. But these two words have been adopted in Indian languages ​​without any hesitation. 

        Sportsmanship means the spirit of a player that kills him to play a clean game from start to finish in any sport. Sportsmanship should be in every player. Without it, the playground could become a battlefield. If we compare sportsmanship with a branch of a flower, then discipline, tolerance, cooperation, sacrifice and self-confidence are beautiful flowers blooming on this branch.

         Qualities of a good sportsman - I am also a football player. My heartfelt wish is that I too can become a sportsman in whom the sportsmanship is full of beatings. These are just some of the goal setting shareware that you can use. 

1, Tolerance - Tolerance is a quality that is very important in every player. The game changes many curves. Sometimes the goddess of victory is seen standing in front of the players for a garland of flowers, but the next moment she disappears from sight. A glimpse of victory fills the player with serenity and despair overwhelms him at the very thought of defeat. But a sportsman is one who equates victory and defeat. In the event of defeat, let him accept his defeat with patience and forbearance. He must understand that defeat and victory or victory and defeat are two sides of the same coin. So endurance is an important quality of a sportsman. 

2. Discipline - Another quality of a sportsman is discipline. Discipline is an important part of human life. It is the basis of the progress of the society and the country. By discipline we mean following the rules. A sportsman can be a player who plays well, following all the rules of the game. 

3. Equal Importance to Victory or Defeat Equal Importance to Victory or Defeat A sportsman is one who gives equal importance to victory or defeat. He should know that victory or defeat is two aspects of the game. Victory belongs to the team that really wins and plays the best game. If their team wins with a good game, don't go crazy with fun On the contrary, if his team faces defeat, he should not hang his face, he should equate victory and defeat. 

4. Co-operation - Sportsmen should have a sense of cooperation. Cooperation drives the wheel of life. If the fingers of our hands do not cooperate with each other, we may not even be able to put food in our mouths and will starve to death. There should be a sense of cooperation among the players on the field. There is a saying that gram alone cannot be eaten. Similarly, no single player can lead his team to victory: I need the cooperation of all the players to win. Take the game of hockey If one player does not adopt another player and the other does not adopt a third player, then perhaps that team will not be able to score a goal against their opponent for the rest of their lives. So the sportsman should have a sense of cooperation. Because this feeling keeps the players of the team in one mind and motivates them to fight for their victory. 

5. Spirit of Sacrifice - It is very important for a sportsman to have a spirit of sacrifice. If the player does not have a sense of self-sacrifice, he will put personal interests before the interests of the team. If he plays motivated by personal interests, he will never be able to give victory to the team. On the contrary, if he has a spirit of self-sacrifice, he will sacrifice his personal interests for the sake of the team and will work hard to win his team. Seeing his team win, his chest will not swell with pride because he will see a glimpse of his victory in his team's victory. So a player who is full of self-sacrifice is actually a sportsman. Such a player can be expected to make his team, his school, his state and his country famous. 

6. Command and Obedience A sportsman should be able to give orders and obey orders. "They don't obey their captain's orders. They oppose him in every possible way. It doesn't suit a sportsman. A good sportsman is one who obeys his captain's orders even if his orders are not right." He humbly informs his captain of his mistake. The captain also admits his mistake and realizes that he should think carefully before giving orders in the future. Nor should he give an order that is wrong or inappropriate and gives his teammates a chance to protest.

7. Brotherhood Another quality of a sportsman is that he is full of a sense of community. He must believe that all people are children of God and as such they are brothers. He treats everyone equally, regardless of caste, creed, color, civilization and culture. 

8. Time Sense - A sportsman is one who is fully aware of time. He understands the importance of time during the game, respects every single moment and takes full advantage of every opportunity he gets. In fact, every second of the game has a special significance. Poor caution turns defeat into victory and carelessness turns victory into defeat.

9. Spirit of Competition - A good sportsman. There should also be a sense of competition. In fact, competition is the basis of progress. Inspired by this spirit, a player puts all his efforts to beat other players on the field of play, but one thing to pay special attention to is that the competition should be clean and tidy. . It should be free from any kind of jealousy and hatred.

 10. Responsibility- A sportsman is one who understands his responsibility well and leaves no stone unturned in carrying it out. He knows that if he turns his back on his responsibility, he will The defeat of the team is certain, so the sportsman participates in the game from the beginning to the end with full responsibility. 

11. Self-confidence Self-confidence is also an important quality of a sportsman. Someone has rightly said that even mountains can be conquered with confidence. (Self-confidence can conquer mountains.) History has shown that even the great Alps could not withstand Napoleon's self-confidence. He too had to give Napoleon a way forward. So if the player has self-confidence then he can perform the best game on the field of play and can make a name for himself in the name of his team, school, caste and country. 

Question 3 - A good sportsman is the ambassador of his country. How so (Exercise Question 3) 

 A Good sportsman is an Ambassador of his country. How? 

A. A good player is the ambassador of his country. Players are generally neutral and nonviolent. Sports always convey the message of love, cooperation, brotherhood and purity in the world. It is the players who carry this message of sports from one country to another. Many players from different countries come together on one stage during an international tournament. Players from each country take their playing skills with them, as well as their own culture, language, way of life, social etiquette and culture of reconciliation. Looking at the behavior of the players, it seems to be the cultural point of view of that country. Other players try to imitate the players of a well-mannered country. Players of culturally backward guilt And return home with the latest information. In this way, there is a global cultural exchange with the players, which helps bring other countries closer together.

        Games are not like battles between players of guilt. They are played to promote mutual love and friendship. Every athlete who participates in sports carries the message of friendship of his country to other countries and distributes the friendship gained by them among his countrymen.

         Today the world is sitting on a pile of gunpowder. Mutual animosity and enmity between nations can destroy the whole world. These are the games that can create a world community. Opposing countries can come closer to each other through them. Enemies can turn into friends. The door to solve the long-running problems of the nations can be opened by the friendship created through sports which is opened by the greatest Shriya players.

         To date, no one has been able to conquer the world on a steady basis of strength and power. The iron of the power of love is universally acknowledged. Conquering the world in the true sense requires love - cooperation, brotherhood and empathy. In a good player all these qualities are generated through games which players share these qualities from one to another all over the world. Because of these qualities, different countries of the world are coming closer to each other today. Nations not only send players from their own country to participate in the Games, but also send messages of friendship to other nations through the players. When athletes return home after participating in sports, they bring messages of friendship from other countries to their countrymen.

            The foundations of the ancient games were laid by the combination of sports and athletes to end the ongoing wars between the Greek city-states and to create an atmosphere of peace. The game was started by Ephitis, the king of Alice, with great success, with great success for the Greeks. During the Olympic Games, the whole atmosphere of the country became one of love, friendship, peace and purity. In Olympia Nagar, the players were hailed as the greatest warriors of the country. Today, those Olympic Games are known to us as the New Olympic Games. Players from all over the world come to participate in these games as messengers of peace. Just as the ancient games united the whole of Greece, these new Olympic Games have united the whole world.

          It is arguable that intoxicants of choice runs the taste in sports. Peace envoys will have to send players to play games in all countries. Players are good ambassadors who carry only the message of friendship, love and peace.

 Question - Describe the different ideologies related to sports.

 Q. Give the different view points regarding sports.

A. Sports are an integral part of modern human life. The truth is that sports were born with the birth of human beings. Running, jumping, running, throwing something away are the basic desires of a human being. In ancient times, along with the development of human work, there was also a development in the combination of these basic desires or basic skills. The human being combined these skills and turned them into games. Javelin throwing, wrestling, horse racing etc. were ancient sports Their form also changed with the passage of time. Modern sports are an evolution of ancient sports. Today the rules regarding these games have become prevalent all over the world. Sports have become a great part of our lives. Everyone thinks it is important to participate in some sport, but why? To know the answer to this question one has to study different ideologies related to sports.

         View points regarding sports - There are many sports ideologies prevalent. The major ideologies are:

 1. Satisfaction of Natural Urge - Running, jumping, jumping, picking up an object and throwing it away etc. are the natural desires or basic skills of a human being. The fulfillment of these desires brings mental and physical satisfaction to the human being. According to the proponents of this ideology, by participating in sports, a person thrives on satisfying these natural desires.

 2. Use of Surplus Physical Power Everyone uses their physical power to earn a living or for other purposes. After working all day, some of the fights go on and on. Without proper utilization of this superfluous physical power, physical development is hampered. Participating in sports makes proper use of this redundant energy and makes one feel happy and refreshed.

 3. For the Discharge of Emotions - For the Discharge of Emotions - The life of a modern human being is like a knot of many complications. There is no work in which there is no confusion of any kind. The work of the day is over, but the complexities of the person are not over. Some impulses and complexities remain in him which give him restlessness. That way he feels some relief. 

4. For Recreation - Morning work, evening work, just work creates fatigue in the daily life of modern man. He wants to get rid of this tiredness and boredom. The only solution he can find in recreational activities. Proponents of her case have been working to make the actual transcript of this statement available online . 5. To raise the Prestige of the CountryToday Russia, USA, Japan etc. are considered as great nations. Their greatness is not only due to their industrial or scientific cause but also to their cause in sports. These countries have made a name for themselves in the field of sports. We Indians also want our country to be a big name in the field of sports. Therefore, some thinkers believe that by taking an active part in sports we can enhance the pride of our nation.

 6. All-round development - Proponents of this ideology say that participation in sports leads to all-round development of a person. He develops many qualities like conscious intellect, leadership, self-discipline, discipline, brotherhood etc. 

        Realizing the importance of sports, the Punjab Government has made sports a compulsory subject in schools from Class I to Class X and an optional subject for the Humanities and Commerce groups of Class XI. Has been given. Not only this, but some universities in India have introduced them as an optional subject in colleges.